Review sách Giận

Như tiêu đề sách đã gợi ý, trung tâm của cuốn sách chính là “cơn giận”, hay nói theo ngôn ngữ Phật giáo, đó là “sân hận”. Ngay từ đầu, Thiền sư Thích Nhất Hạnh đã khẳng định rằng cơn giận không phải là thứ để chúng ta kiềm chế, che giấu hay đàn áp; chẳng may đây lại là một sai lầm mà rất nhiều người mắc phải. Việc cố gắng đè nén cơn giận sẽ khiến ta rơi vào một cơn giận lớn hơn và vì vậy khiến mọi thứ tồi tệ hơn. Và như chúng ta đã biết, cảm xúc giận dữ không chỉ gây tổn hại đến sức khỏe thể chất lẫn tinh thần mà còn có nguy cơ hủy hoại những mối quan hệ xung quanh mình.

Thích Nhất Hạnh chỉ ra rằng bản thân sự giận dữ vốn chỉ là một cảm xúc, nó là một điều rất tự nhiên, và những cảm xúc tiêu cực là một phần của cuộc sống, giống như hạnh phúc và khổ đau luôn cùng nhau hiện diện. Vì lẽ đó, chúng ta không thể cố gắng xóa bỏ cơn giận bằng cách chối bỏ nó, từ chối đối diện với cơn giận là từ chối nhìn thấu sự thật, và chừng nào con người còn chưa thấu hiểu được chân lý, chúng ta vẫn sẽ còn mắc rất nhiều sai lầm.

Hãy tưởng tượng khi chân chúng ta có một vết thương, chúng ta không xử lý nó bằng cách cắt bỏ chân mình, thay vào đó, chúng ta băng bó, chăm sóc chính vết thương ấy. Với cơn giận cũng vậy, nếu ta muốn được chữa lành và trở nên hạnh phúc hơn, chúng ta không ruồng bỏ cơn giận ấy, chúng ta cần phải chăm sóc nó. Vị Thiền sư đã chỉ ra một con đường để chúng ta giải quyết cảm giác giận dữ của mình như sau: Đầu tiên, chúng ta phải nhận diện được cơn giận của mình, sau đó chấp nhận như nó vốn là, ôm ấp nó, hiểu rằng đó chỉ là một cảm xúc và ta không cần phải sợ nó. Sau đó, bản thân cảm xúc giận dữ ấy sẽ tự chuyển hóa thành hạnh phúc và yêu thương. Chúng ta đã nghe rất nhiều về chuyện tình yêu đẹp đẽ thuở ban đầu cuối cùng lại biến thành hận thù sâu cay ra sao; thực tế, tình yêu và sân hận có tính chất hữu cơ và có thể chuyển hóa lẫn nhau. Nếu tình yêu có thể hóa thù hận, thì ngược lại, thù hận cũng có thể hóa thành tình yêu – hay nói theo cách của tác giả, rằng rác có thể biến thành hoa. Vì vậy, đứng trước cơn giận dù của người khác hay chính bản thân mình, những gì chúng ta cần làm là ôm ấp và nâng niu cơn giận ấy bằng tất cả sự dịu dàng, lòng thấu cảm để biến nó thành tình yêu thương.

Thích Nhất Hạnh đã viết trong cuốn sách rằng “Một người mà lời nói đầy sân hận, căm hờn là vì người ấy đang vô cùng đau khổ”. Nếu nhìn sâu vào bản chất của sự giận dữ, nó thực tế vẫn chỉ là nỗi đau. Sự sân hận mạnh mẽ đến mức nó có thể khiến ta đánh mất lý trí, quên đi cái sai của mình và chỉ còn nhìn thấy hay thậm chí là suy diễn cái sai của đối phương. Vì vậy, nỗi đau mà sân hận gây ra không chỉ khiến chúng ta khổ mà nó còn gieo rắc đau khổ lên những người xung quanh mình. Hay theo cách nói của Thiền sư, hạnh phúc và khổ đau chưa bao giờ là những vấn đề cá nhân.

Trong “Giận”, Thích Nhất Hạnh đã kể một câu chuyện về một đôi vợ chồng nọ. Dù hai vợ chồng đều là những người rất thành đạt nhưng họ không thể giao tiếp với nhau một cách bình thường nữa. Người vợ cảm thấy đau khổ, xa lánh chồng vì anh lúc nào cũng giống như một quả bom sắp nổ. Nhưng sau khi thực hành chánh niệm, người vợ mới nhận ra rằng mình cũng là một phần nguyên nhân gây ra khổ đau cho người chồng. Buông bỏ cơn giận của mình, người vợ ngồi lại, nói ra nỗi lòng, thể hiện sự đồng cảm và tình yêu dành cho người chồng bằng thái độ, lời lẽ dịu dàng, chan chứa tình thương. Và thế là cuộc hôn nhân được cứu rỗi ngay bên bờ vực đổ vỡ. Từ câu chuyện trên, ta nhận thấy rằng thực tế bản thân mình có ảnh hưởng nhiều đến những người xung quanh hơn những gì ta nghĩ; nếu được lựa chọn, chắc chắn tất cả chúng ta đều muốn được lan tỏa hạnh phúc. Tuy nhiên, vì bị che mờ bởi chính nỗi đau của bản thân, ta trở nên ích kỷ và vì thế vô tình làm tổn thương người khác. Chỉ khi ta học cách cách nhận diện, ôm ấp và chấp nhận cơn giận, những điều tiêu cực trong tâm trí sẽ hóa thành những bông hoa rực rỡ. Từ đó, ta mới có thể hạnh phúc và giúp những người xung quanh mình thừa hưởng điều đó; khi ấy, các mối quan hệ trong cuộc sống của chúng ta sẽ trở nên lành mạnh, bền vững, gắn kết và có ý nghĩa hơn rất nhiều.